ហេតុអ្វីបានជាដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់ លោក Xi Jinping ទៅកាន់ប្រទេស កម្ពុជា វៀតណាម ម៉ាឡេស៊ី មានសារៈសំខាន់ក្នុងដំណាក់កាលសង្គ្រាមពន្ធដារ?

ប្រទេសចិនគឺជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មដ៏សំខាន់សម្រាប់ប្រទេសជាច្រើននៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ទំនាក់ទំនងនេះកាន់តែមានសារៈសំខាន់ជាងមុននៅចំពោះមុខ លោក Trump ដែលដាក់ពន្ធខ្ពស់មួយចំនួនលើប្រទេសដូចជា កម្ពុជា និងវៀតណាម ។

ប្រធានាធិបតីចិន លោក ស៊ី ជីនពីង បានបញ្ចប់ដំណើរទស្សនកិច្ចផ្លូវការរយៈពេលពីរថ្ងៃមកកម្ពុជាកាលពីថ្ងៃសុក្រ (១៨ មេសា) ដោយមានប្រសាសន៍ថា ប្រជាជាតិទាំងពីរនឹងធ្វើការរួមគ្នាដើម្បីការពារសន្តិភាព បន្តការអភិវឌ្ឍ និងនាំមកនូវស្ថិរភាព និងភាពប្រាកដប្រជាកាន់តែច្រើនដល់ពិភពលោកដ៏ចលាចលនេះ។

នេះជាការយោងដោយប្រយោលមួយចំនួនដែលលោក Xi បានធ្វើចំពោះពន្ធរបស់ប្រធានាធិបតីអាមេរិក Donald Trump ដែលត្រូវបានដកថយមកត្រឹម ១០% សម្រាប់គ្រប់ប្រទេសទាំងអស់លើកលែងតែចិន។ លោក Xi ក៏បានធ្វើទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសវៀតណាម និងម៉ាឡេស៊ីកាលពីដើមសប្តាហ៍នេះផងដែរ។ ខណៈពេលដែលដំណើរទស្សនកិច្ចនេះត្រូវបានគ្រោងទុកមុនពេលលោក Trump ប្រកាសពន្ធ “ថ្ងៃរំដោះ” របស់គាត់ យ៉ាងណាក៏ដោយ វាគឺជាឱកាសដ៏ល្អមួយដើម្បីពង្រឹងសុច្ឆន្ទៈនៅក្នុងប្លុកនេះផងដែរ។

សញ្ញាមួយទៀតនៃការព្យាយាមផ្សព្វផ្សាយរបស់ប្រទេសចិននៅក្នុងប្លុករបស់ខ្លួនគឺ “សន្និសិទកណ្តាលស្តីពីការងារដែលទាក់ទងនឹងប្រទេសជិតខាង” ដ៏កម្រមួយដែលបានធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី ៨ និង ៩ ខែមេសា។ ដោយមានការចូលរួមពីមេដឹកនាំគណបក្សសំខាន់ៗ។ សន្និសីទនេះ បានសង្កត់ធ្ងន់លើតម្រូវការក្នុងការផ្តោតលើការកសាងសហគមន៍មួយដែលមានអនាគតរួមគ្នាជាមួយប្រទេសជិតខាង។

ប៉ុន្តែ ហេតុអ្វីចិនចង់ពង្រឹងទំនាក់ទំនងជាមួយប្រទេសទាំងនេះ?

១. ចិន និងវៀតណាម
ប្រទេសទាំងពីរចែករំលែកមនោគមវិជ្ជា និងនយោបាយដូចគ្នា ដែលជារដ្ឋកុម្មុយនិស្តឯកបក្ស។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ពួកគេមិនយល់ស្របលើបញ្ហាសន្តិសុខគួរឱ្យកត់សម្គាល់មួយចំនួន រួមទាំងនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលប្រទេសទាំងពីរបានសាងសង់កោះ ដើម្បីពង្រឹងការទាមទារទឹកដីរបស់ពួកគេឡើយ។ យោងតាមការបញ្ជាក់របស់ Carnegie Endowment ឆ្នាំ 2024 ‘China Through a Southeast Asian Lens’ ប្រជាជនវៀតណាមបានចាត់ទុកសហរដ្ឋអាមេរិកថាជាដៃគូដែលពេញចិត្តជាងប្រទេសចិន ដោយធ្វើឱ្យវាក្លាយជាតំបន់ខាងក្រៅជាមួយហ្វីលីពីន។

ដោយឡែកទាក់ទងនឹងផ្នែកពាណិជ្ជកម្ម វៀតណាមមានទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មខ្លាំងជាមួយអាមេរិក និងចិន ប៉ុន្តែតាមរបៀបផ្សេងគ្នា។ ក្នុងឆ្នាំ២០២៤ តម្លៃទំនិញវៀតណាមបាននាំចូលពីចិនមានចំនួន ១៤៤ ពាន់លានដុល្លារ។ ក្នុងឆ្នាំដដែលអាមេរិកបាននាំចូលទំនិញដែលមានតម្លៃ ១៣៦ ពាន់លានដុល្លារពីវៀតណាម។ ទំហំពាណិជ្ជកម្មបានកើនឡើងប្រហាក់ប្រហែលគ្នាក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ។ ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន Reuters បានរាយការណ៍ថា ប្រទេសវៀតណាមត្រូវបានចាត់ទុកថាជាមជ្ឈមណ្ឌលឧស្សាហកម្ម និងគ្រឿងដំឡើងដ៏សំខាន់មួយ ដែលនាំចូលពីប្រទេសចិន និងនាំចេញទៅកាន់ទីផ្សារសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងទំហំប្រហាក់ប្រហែលគ្នា។
ដូចនេះ វៀតណាមស្ថិតក្នុងចំណោមប្រទេសដែលរងផលប៉ះពាល់ខ្លាំងបំផុតដោយពន្ធគយរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដែលឈរនៅ ៤៦% មុនពេលការវិលត្រឡប់មកវិញនៅថ្ងៃទី ៩ ខែមេសា។ នេះជាផ្នែកមួយនៃការជឿជាក់ថាប្រទេសចិនអាចនឹងប្រើប្រាស់វៀតណាមជាបណ្តាញដើម្បីបង្វែរទំនិញរបស់ខ្លួនទៅកាន់សហរដ្ឋអាមេរិក។ ដោយសារវៀតណាមពឹងផ្អែកលើទីផ្សារអាមេរិក វាបានឈានឆ្ពោះទៅរកការចរចារយ៉ាងឆាប់រហ័ស។

របាយការណ៍ជាច្រើនក៏បានកត់សម្គាល់ផងដែរនូវបទពិសោធន៍ និងសមត្ថភាពរបស់វៀតណាមក្នុងការបិទបាំង និងរក្សាទំនាក់ទំនងល្អជាមួយអាមេរិក និងចិន ដែលជាប្រទេសតែមួយគត់ដែលបានទទួលទាំងលោក Xi និងបន្ទាប់មកប្រធានាធិបតីអាមេរិក Joe Biden សម្រាប់ដំណើរទស្សនកិច្ចជាផ្លូវការក្នុងឆ្នាំ២០២៣។ វាបានលើកឡើងពីសង្គ្រាមពន្ធគយរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងចិនចុងក្រោយនៅក្នុងឆ្នាំ២០១៨ ដោយមើលឃើញថា ការរីកចំរើនផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ដោយក្រុមហ៊ុនផលិតធំៗបានបង្កើតមូលដ្ឋាននៅទីនោះ។

២.ចិន និងម៉ាឡេស៊ី
នាយករដ្ឋមន្ត្រីម៉ាឡេស៊ី លោក អាន់វ៉ា អ៊ីប្រាហ៊ីម បាននិយាយថា ប្រទេសចិនគឺជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មដ៏សំខាន់បំផុតរបស់ម៉ាឡេស៊ី ហើយបន្តជាសម្ព័ន្ធមិត្ត “សមហេតុផល រឹងមាំ និងអាចទុកចិត្តបាន”។ ទោះបីជាមានការខ្វែងមតិគ្នានៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូងក៏ដោយ ទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីជាទូទៅមានស្ថិរភាព។ ប្រទេសចិនកាន់កាប់វត្តមានធំជាងនៅក្នុងទីផ្សារម៉ាឡេស៊ី។ ប្រទេសម៉ាឡេស៊ីគឺជាផ្ទះសម្រាប់គម្រោងមួយចំនួននៃគំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវ៉ាត់ និងផ្លូវ ដែលជាគម្រោងផ្តល់មូលនិធិហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដ៏លេចធ្លោរបស់ប្រទេសចិនក្នុងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍។

៣. ចិន និងកម្ពុជា
កម្ពុជាមានទំនាក់ទំនងវិជ្ជមានយ៉ាងខ្លាំងជាមួយប្រទេសចិន ។ វាបានឆ្លុះបញ្ចាំងតាមរយៈតម្រូវការជំនួយរបស់កម្ពុជា និងការត្រៀមខ្លួនរបស់ចិនក្នុងការផ្តល់ជំនួយនេះ។ ប្រទេសចិនក៏បានផ្តល់មូលនិធិដល់គម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដូចជាប្រឡាយហ្វូណនតេជោតម្លៃ ១.៧ ពាន់លានដុល្លារ ដែលនឹងតភ្ជាប់រាជធានីភ្នំពេញជាមួយឈូងសមុទ្រថៃ។ ប្រទេសចិនគឺជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មដ៏ធំបំផុតរបស់កម្ពុជាក្នុងរយៈពេល ១៣ ឆ្នាំជាប់គ្នា ជាមួយនឹងទំហំពាណិជ្ជកម្មសរុបក្នុងឆ្នាំ២០២៤ ឈានដល់ ១៧.៨៣ ពាន់លានដុល្លារ។ ម៉្យាងវិញទៀត ពាណិជ្ជកម្មរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងកម្ពុជាមានប្រមាណ ១៣ ពាន់លានដុល្លារក្នុងឆ្នាំ ២០២៤ ដោយសហរដ្ឋអាមេរិកបាននាំចូលទំនិញមានតម្លៃ ១២,៧ ពាន់លានដុល្លារ។ កម្ពុជាជាប្រទេសផលិតវាយនភណ្ឌដ៏សំខាន់។

អត្រាពន្ធ ៤៩% ត្រូវបានដាក់ដំបូង។ ហេតុផលរបស់រដ្ឋបាល Trump គឺថា ដោយសារមានឱនភាពពាណិជ្ជកម្មជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក ពន្ធគយទាំងនេះអាចកាត់បន្ថយការនាំចូល។ លើសពីនេះ ប្រទេសនានានឹងត្រូវដាក់សម្ពាធឱ្យកាត់បន្ថយពន្ធលើផលិតផលអាមេរិក។

យ៉ាងណាមិញ មិនថាភាពជិតស្និទ្ធរបស់ប្រទេសទាំងនេះជាមួយប្រទេសចិន ឬសុច្ឆន្ទៈក្នុងទំនាក់ទំនងរបស់ពួកគេទេ អំណាចសេដ្ឋកិច្ចដ៏រឹងមាំដែលសហរដ្ឋអាមេរិកមាន មានន័យថាគ្មានប្រទេសណាមួយអាចមានលទ្ធភាពងាកទៅរកចិនទាំងស្រុងនោះទេ។ ទន្ទឹមនឹងនេះ ចិនក៏មានឥទ្ធិពលខ្លក្នុងតំបន់ដែរ ហើយចិននឹងប្រើវាដើម្បីពង្រឹងគម្រោងនៅពេលខាងមុខ។ ដូចនេះ ចិនដែលកំពុងអភិវឌ្ឍទំនាក់ទំនងកាន់តែស៊ីជម្រៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដោយសារតែអាស៊ីអាគ្នេយ៍មិនមែនជាកន្លែងជំនួសសហរដ្ឋអាមេរិកទេ ប៉ុន្តែជាមូលដ្ឋានដើម្បីបន្ទន់ទណ្ឌកម្មពន្ធគយ៕

ប្រភព៖ The Indian express