មជ្ឈដ្ឋានអ្នកវិភាគលើកឡើងថា៖ យុទ្ធសាស្ត្រធ្វើសម្បទានឱ្យចិនលើបញ្ហាដែនដី និងអធិបតេយ្យភាព នឹងមិនដំណើរការទេ

នៅក្នុងដែនទឹកនៃជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង ការប្រឈមមុខដាក់គ្នារវាងចិន និងហ្វីលីពីនកាន់តែមានភាពតានតឹងកាន់តែខ្លាំងឡើង។ ក្រុងម៉ានីលបានចោទកប៉ាល់ចិនថា បានយាយីកប៉ាល់ហ្វីលីពីនម្ដងហើយម្ដងទៀតដោយចេតនា។ ភាពឆេវឆាវដែលកំពុងកើនឡើងរបស់ចិនមិនមែនគ្រាន់តែជាបញ្ហារបស់ប្រទេសហ្វីលីពីនប៉ុណ្ណោះទេ បញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូងគឺជាសរសៃឈាមពាណិជ្ជកម្មដ៏សំខាន់ដែលប្រេងឥន្ធនៈ និងទំនិញជាច្រើនបានឆ្លងកាត់ជារៀងរាល់ថ្ងៃ ហើយការរំខានដល់ចរាចរណ៍នេះអាចបណ្តាលឱ្យមានផលប៉ះពាល់ដែលមិនអាចវាស់វែងបានដល់សេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក។

អ្វីដែលហ្វីលីពីនបានជួបប្រទះអាចផ្តល់តម្រុយសំខាន់ៗចំពោះយុទ្ធសាស្ត្រអាវុធដ៏រឹងមាំរបស់ទីក្រុងប៉េកាំងដែលជាអ្វីដែលប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍អាចចែករំលែកជាមួយអាមេរិក និងជប៉ុន នៅពេលពួកគេរៀបចំកិច្ចប្រជុំត្រីភាគីលើកដំបូងនៅដើមខែមេសានេះ។

ហេតុអ្វីបានជាភាពតានតឹងកើនឡើងខ្លាំងម្ល៉េះ?

អ្នកវិភាគអាចនិយាយបានថា វាគឺដោយសារតែប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន Ferdinand Marcos Jr. ដែលចូលកាន់តំណែងនៅខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ បានផ្លាស់ប្តូរគោលនយោបាយផ្សះផ្សារ និងបានអនុម័តគាំទ្រសហរដ្ឋអាមេរិក។

យោងតាមមន្ត្រីហ្វីលីពីន និងអ្នកជំនាញសន្តិសុខ កប៉ាល់ដែលជាកម្មសិទ្ធិរបស់ឆ្មាំឆ្នេរសមុទ្រ និងកងជីវពលដែនសមុទ្ររបស់ចិន ជាញឹកញាប់បានចូលដែនទឹកដែលមានជម្លោះអំឡុងពេលលោក Duterte កាន់តំណែង ដោយព្យាយាមពង្រីកការគ្រប់គ្រងប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពដោយការបំភិតបំភ័យ និងបង្ករឿងកប៉ាល់ហ្វីលីពីន។

ប៉ុន្តែ លោក Duterte បានលាក់បាំងឧប្បត្តិហេតុទាំងនេះ ភាគច្រើនដោយបង្ហាញតែមួយចំនួនប៉ុណ្ណោះ។ រដ្ឋបាលរបស់គាត់មានការស្អប់ខ្ពើមយ៉ាងច្បាស់ក្នុងការបង្ខូចឈ្មោះទីក្រុងប៉េកាំង ឬទទួលស្គាល់ការបរាជ័យនៃគោលនយោបាយផ្សះផ្សារបស់ខ្លួនចំពោះប្រទេសចិន។

អ្នកនាំពាក្យឆ្មាំឆ្នេរសមុទ្រហ្វីលីពីន Commodore Jay Tristan Tarriela បាននិយាយថា “រដ្ឋបាល Marcos បានងាកទៅរកគោលនយោបាយផ្សព្វផ្សាយជាសាធារណៈនូវសកម្មភាពឈ្លានពាន និងគ្រោះថ្នាក់របស់ប្រទេសចិន ដើម្បីធ្វើឱ្យពិភពលោកដឹងពីការគំរាមកំហែងដែលមានស្រាប់” ។ “ប៉ុន្តែអាកប្បកិរិយាឈ្លានពានរបស់ចិនមិនបានចាប់ផ្តើមក្នុងកំឡុងសម័យ Marcos ទេ។ ខណៈពេលដែលមានសកម្មភាពគ្រោះថ្នាក់ធ្ងន់ធ្ងរចំនួនបីដោយប្រទេសចិនដែលត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយជាសាធារណៈក្នុងអំឡុងពេលរដ្ឋបាល Duterte ក៏មានឧប្បត្តិហេតុជាច្រើនទៀតនៅពេលនោះផងដែរ។”

បន្ទាប់ពីឡើងកាន់តំណែង លោក Marcos ច្បាស់ជាដឹងថា យុទ្ធសាស្ត្រនៃការផ្គាប់ចិត្តចិន មិនដំណើរការទេ ហើយក៏មិនអាចទៅរួចដែរ។ ក្នុងសកម្មភាពដែលបង្ហាញពីការផ្លាស់ប្តូរគោលនយោបាយ លោកបានធ្វើទស្សនកិច្ចនៅសហរដ្ឋអាមេរិកកាលពីខែឧសភាមុន ហើយបានជួបជាមួយប្រធានាធិបតី Joe Biden។ មុនជំនួបកំពូលនេះ ប្រទេសទាំងពីរបានយល់ព្រមបង្កើនចំនួនមូលដ្ឋានយោធាអាមេរិកនៅហ្វីលីពីនពី ៥ ទៅ ៩។

Marcos ក៏កំពុងចាត់វិធានការដើម្បីបង្កើនកិច្ចសហប្រតិបត្តិការផ្នែកសន្តិសុខជាមួយប្រទេសជប៉ុន និងអូស្ត្រាលីផងដែរ។ កាលពីខែសីហាឆ្នាំមុន ហ្វីលីពីនបានចូលរួមជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក ជប៉ុន និងអូស្ត្រាលី ក្នុងសមយុទ្ធយោធាបួនជ្រុង។ នៅដើមខែមេសា លោក Marcos នឹងធ្វើទស្សនកិច្ចនៅវ៉ាស៊ីនតោនម្តងទៀត ដើម្បីជួបជាមួយនាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុន លោក Fumio Kishida និងលោក Biden។ បទពិសោធន៍របស់ហ្វីលីពីនអាចផ្តល់នូវការយល់ដឹងដ៏មានតម្លៃសម្រាប់ប្រទេសដទៃទៀត។ និយាយឱ្យសាមញ្ញ មេរៀនដែលត្រូវរៀនគឺថា យុទ្ធសាស្ត្រធ្វើសម្បទានឱ្យចិនលើបញ្ហាដែនដី និងអធិបតេយ្យភាពផ្សេងទៀត នឹងមិនដំណើរការទេ។ ដូចដែលត្រូវបានចង្អុលបង្ហាញជាញឹកញាប់ ប្រទេសចិនជឿជាក់លើតក្កវិជ្ជានៃអំណាច ហើយមធ្យោបាយតែមួយគត់ដើម្បីកសាងទំនាក់ទំនងស្ថិរភាពជាមួយវាគឺដើម្បីពង្រឹងសមត្ថភាពរបស់អ្នកដើម្បីការពារដែនទឹករបស់អ្នក និងរក្សាសណ្តាប់ធ្នាប់។

លោក Renato Cruz De Castro សាស្ត្រាចារ្យនៅសាកលវិទ្យាល័យ De La Salle ក្នុងប្រទេសហ្វីលីពីន និងជាអ្នកជំនាញខាងកិច្ចការដែនសមុទ្រ បាននិយាយថា មិនថាអ្នកប្រកាន់យកគោលនយោបាយបន្ធូរបន្ថយ ឬអាកប្បកិរិយាប្រឈមនោះទេ ការឆ្លើយតបដែលអ្នកនឹងទទួលបានពីប្រទេសចិននឹងមានលក្ខណៈដូចគ្នា”។ វាចាំបាច់ណាស់ក្នុងការរក្សាគោលការណ៍របស់យើង និងពង្រឹងសមត្ថភាពការពារដែនទឹក»។ ក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ចិនក៏បានបង្កើនសម្ពាធលើម៉ាឡេស៊ី និងវៀតណាមផងដែរ ដែលខ្លួនមានជម្លោះទឹកដីផ្សេងទៀតនៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ម្នាក់នៅក្រុម Think Tank នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍បាននិយាយថា “ភាពញឹកញាប់នៃកប៉ាល់របស់ចិនដែលចូលទៅក្នុងដែនទឹកដែលមានជម្លោះបានកើនឡើង ទោះបីជាប្រទេសនៅតាមឆ្នេរសមុទ្រមិនបានផ្សព្វផ្សាយជាសាធារណៈក៏ដោយ” ។

ដោយឡែក រដ្ឋាភិបាលរបស់អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី Yukio Hatoyama បានអនុម័តវិធីសាស្រ្តផ្សះផ្សាទៅកាន់ប្រទេសចិន ដោយតស៊ូមតិគំនិតនៃ “សហគមន៍អាស៊ីបូព៌ា” ដែលជាក្រុមក្នុងតំបន់ដែលនឹងរួមបញ្ចូលប្រទេសចិន។ គំនិតនេះត្រូវបានបំផុសគំនិតដោយឧទាហរណ៍នៃសហភាពអឺរ៉ុប។

ប៉ុន្តែចិនមិនបានបន្ទន់ជំហររបស់ខ្លួនចំពោះជប៉ុនទេ។ នៅខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១០ ក្នុងអំឡុងពេលរដ្ឋាភិបាលស្នងតំណែងរបស់ Hatoyama គឺ Naoto Kan ការប៉ះទង្គិចគ្នារវាងកប៉ាល់ល្បាតរបស់ជប៉ុន និងកប៉ាល់របស់ចិននៅជិតប្រជុំកោះ Senkaku បានបង្កឱ្យមានជម្លោះការទូត ហើយទីក្រុងប៉េកាំងបានធ្វើការសងសឹក។ រលកនៃបាតុកម្មប្រឆាំងជប៉ុនបានរីករាលដាលពាសពេញប្រទេសចិន។ ទំនាក់ទំនងជប៉ុន-ចិនមានស្ថិរភាពបន្តិចបន្ទាប់ពីនាយករដ្ឋមន្ត្រី Shinzo Abe បានស្តារសមត្ថភាពរបស់ជប៉ុនក្នុងការរារាំងប្រទេសចិនដោយការកសាងសម្ព័ន្ធភាពដ៏តឹងតែងរបស់ខ្លួនជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកឡើងវិញ។

ប្រសិនបើ ដូណាល់ ត្រាំ ឈ្នះការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីអាមេរិកក្នុងខែវិច្ឆិកា អាមេរិកអាចនឹងកាន់តែមានរូបរាងខាងក្នុង ហើយការចូលរួមរបស់ខ្លួននៅក្នុងកិច្ចការឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិកអាចថយចុះ។ ដើម្បីត្រៀមខ្លួនសម្រាប់ហានិភ័យបែបនេះ បណ្តាប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ីត្រូវពង្រឹងទំនាក់ទំនងសន្តិសុខ មិនត្រឹមតែជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែជាមួយប្រទេសដែលមានគំនិតដូចគ្នាផ្សេងទៀតក្នុងតំបន់ផងដែរ។

នៅថ្ងៃទី ១ ខែមីនា សន្និសីទមួយដើម្បីពិភាក្សាអំពីទំនាក់ទំនងសន្តិសុខ និងសេដ្ឋកិច្ចក្នុងចំណោមប្រទេសហ្វីលីពីន ឥណ្ឌា និងជប៉ុន ត្រូវបានប្រារព្ធឡើងនៅទីក្រុងម៉ានីល ក្រោមការឧបត្ថម្ភរបស់មូលនិធិជប៉ុន និងវិទ្យាស្ថាន Stratbase ADR ។ គណៈប្រតិភូហ្វីលីពីនបានសម្តែងការរំពឹងទុកសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការកាន់តែខ្លាំងជាមួយឥណ្ឌា និងជប៉ុន រួមទាំងការផ្ទេរឧបករណ៍ការពារជាតិផងដែរ។

សម្រាប់ប្រទេសនៅអាស៊ី គោលដៅដែលចង់បានបំផុតគឺសម្រេចបាននូវការរួមរស់ប្រកបដោយស្ថិរភាពជាមួយប្រទេសចិន ប៉ុន្តែមិនអាចសម្រេចបានតាមរយៈការសន្ទនាតែម្នាក់ឯងនោះទេ។ វាមានសារៈសំខាន់ណាស់សម្រាប់ប្រទេសនានាក្នុងការពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការដើម្បីធានាថាតុល្យភាពនៃអំណាចដែនសមុទ្រនឹងមិនដែលមានភាពលំអៀងទៅរកប្រទេសចិនឡើយ។

ប្រភព៖ Nikkei Asia