សហភាពអឺរ៉ុប និង អាស៊ានត្រូវប្រឈមមុខជាមួយគ្នានឹងការកើនឡើងនៃភាពតានតឹងភូមិសាស្ត្រនយោបាយ

អាគ្នេយ៍ ដែលជាមជ្ឈមណ្ឌលនៃកំណើនសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក កំពុងប្រឈមមុខជាមួយនឹងសក្ដានុពលភូមិសាស្ត្រនយោបាយដ៏ខ្លាំងក្លា ដែលជំរុញដោយការកើនឡើងនៃការប្រកួតប្រជែងរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងចិន។ ការប្រឈមមុខដាក់គ្នានេះបង្កើតឱ្យមានការព្រួយបារម្ភជាខ្លាំងសម្រាប់បណ្តាប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ខណៈដែលពួកគេប្រឈមមុខនឹងការរីករាលដាលកាន់តែខ្លាំងឡើង និងការគំរាមកំហែងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងបច្ចេកវិទ្យានៃការផ្តាច់ទំនាក់ទំនងរវាងមហាអំណាចពិភពលោកធំៗទាំងពីរ។ ទន្ទឹមនឹងនេះ ភាពតានតឹងផ្នែកសន្តិសុខកំពុងកើនឡើងនៅសមុទ្រចិនខាងកើត និងខាងត្បូង ដែលជាការទាមទារទឹកដីត្រួតស៊ីគ្នា និងការធ្វើសមយុទ្ធយោធាបង្កើតភាពតានតឹងរវាងប្រទេសជិតខាង។

អាស៊ាននិងចិន ក៏កំពុងចរចាអំពីក្រមប្រតិបត្តិនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង ប៉ុន្តែវាហាក់ដូចជាមិនទំនងថាកិច្ចចរចាទាំងនេះនឹងបញ្ចប់នៅពេលណាមួយឆាប់ៗនេះទេ។ ស្របគ្នានោះ សហរដ្ឋអាមេរិកកំពុងក្លាយជាតួអង្គសកម្មជាងមុននៅក្នុងតំបន់ ដោយមានលំនាំស្ថិរភាពនៃ “ប្រតិបត្តិការនាវាចរណ៍” នៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង។

អាស៊ាននៅឆ្ងាយពីភាពជាប្លុកតែមួយ ហើយមានភាពខុសគ្នាសំខាន់ៗរវាងសមាជិករបស់ខ្លួន មិនត្រឹមតែដោយសារតែប្រព័ន្ធអភិបាលកិច្ចរបស់ពួកគេប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងប្រទេសមួយចំនួនមានប្រវត្តិ នយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ចជិតស្និទ្ធជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក ប៉ុន្តែប្រទេសខ្លះទៀតនៅជិតប្រទេសចិន។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អ្វីដែលពួកគេមានដូចគ្នាគឺពួកគេចង់ជៀសវាងការជ្រើសរើសឈរខាងណាមួយ រវាងមហាអំណាចទាំងពីរ។ នេះក៏ជាចំណុចសំខាន់នៃអ្វីដែលហៅថា “មជ្ឈិមភាពអាស៊ាន”៖ មិនត្រឹមតែអាស៊ានមានសមត្ថភាពប្រជុំវិសាមញ្ញប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងប្រកាន់ខ្ជាប់នូវអព្យាក្រឹតភាពដែលចៀសវាងសមាជិកទាំងដប់របស់ខ្លួនពីការធ្វើជម្រើសគោលពីររវាងមហាអំណាចទាំងពីរ។

ស្របពេលជាមួយការព្រួយបារម្ភអំពីការប្រកួតប្រជែងភូមិសាស្ត្រនយោបាយ និងភាពតានតឹងនៅក្នុង ឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិកត្រូវបានគេដឹងគ្រប់ទីកន្លែងក្នុងពិភពលោក សង្គ្រាមឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីប្រឆាំងនឹងអ៊ុយក្រែនមិនមែនជាបញ្ហានៃការព្រួយបារម្ភចម្បងនៅក្នុងតំបន់នោះទេ លើកលែងតែវាមកជះផលប៉ះពាល់ដល់តម្លៃអាហារ ថាមពល និង ជី។ មិនមែនប្រទេសអាស៊ានទាំងអស់បានបោះឆ្នោតគាំទ្រសេចក្តីសម្រេចរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិដែលថ្កោលទោសរុស្ស៊ីទេ ហើយគ្មានសេចក្តីថ្លែងការណ៍ណារបស់អាស៊ានស្តីពីអ៊ុយក្រែនត្រូវបានអនុម័តអស់រយៈពេលជាងមួយឆ្នាំមកនេះ។ ដោយសារតែភាពខុសគ្នា គោលការណ៍នៃការឯកភាពគ្នាមិនអនុញ្ញាតឱ្យអាស៊ាន ថ្កោលទោសចំពោះអ្នកឈ្លានពានឡើយ ហើយក៏មិនមានការប៉ុនប៉ងដករុស្ស៊ីចេញពីកិច្ចប្រជុំដែលដឹកនាំដោយអាស៊ានដែរ។ បញ្ហាប្រឈមផ្ទៃក្នុងសំខាន់មួយទៀត ដែលរារាំងការរួបរួមអាស៊ាន គឺមីយ៉ាន់ម៉ា។ ចាប់តាំងពីរដ្ឋប្រហារយោធាជាង ២ ឆ្នាំមុនមក ស្ថានភាពមានការរីកចំរើនតិចតួច បើទោះបីមានភាពល្អប្រសើរក្នុងការអនុវត្តការឯកភាពប្រាំចំណុចដែលបានព្រមព្រៀងដោយសមាជិកអាស៊ាន ប៉ុន្តែមានទស្សនៈខុសគ្នាកាន់តែខ្លាំងឡើងអំពីវិធីដោះស្រាយមីយ៉ាន់ម៉ា។ វិបត្តិមួយទៀត គឺបញ្ហាមួយដែលបង្កឡើងដោយកូរ៉េខាងជើង ដែលមិនឈប់គំរាមកំហែងតំបន់ទាំងមូលជាមួយនឹងមីស៊ីលផ្លោង និងសមត្ថភាពនុយក្លេអ៊ែររបស់ខ្លួន។

យ៉ាងណាមិញ សហភាពអឺរ៉ុប និងអាស៊ាន គឺជាអង្គការសមាហរណកម្មតំបន់ជឿនលឿនបំផុតចំនួនពីរក្នុងពិភពលោក។ ភាគីទាំងពីរយល់ចិត្តគ្នាទៅវិញទៅមកច្រើនកម្រិត បើទោះជាសមាជិកអាស៊ានមួយចំនួនមិនមែនជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យពហុបក្សក៏ដោយ។ ប្លុកទាំងពីរឈរជាមួយគ្នាក្នុងការលើកកម្ពស់ពហុភាគីនិយមប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព ពាណិជ្ជកម្មសេរី ការផ្លាស់ប្តូរ និងការតភ្ជាប់បៃតង និងឌីជីថល។ ទំនាក់ទំនង EU-ASEAN បានទទួលជោគជ័យជាច្រើនក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ (ឧ. ការបញ្ចប់នៃភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រ កិច្ចព្រមព្រៀងដឹកជញ្ជូនផ្លូវអាកាសដ៏ទូលំទូលាយ [CATA] ផែនការសកម្មភាពទូលំទូលាយឆ្នាំ ២០២៣-២០២៧) ដែលបានបញ្ចប់នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលរំលឹកខួបអនុស្សាវរីយ៍ EU-ASEAN នៅទីក្រុងប្រ៊ុចសែល។ នៅខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២២ ជាឆ្នាំដែលបានពង្រឹងសន្ទុះនយោបាយដែលកំពុងកើនឡើងនៅក្នុងភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រ EU-អាស៊ាន។

ជាក់ស្ដែង វត្តមានសហភាពអឺរ៉ុបក្នុងកិច្ចប្រជុំអាស៊ាន បានផ្តល់ឱកាសមួយដើម្បីពង្រឹងចំណងទាក់ទងរបស់ EU ថាជាដៃគូដែលអាចទុកចិត្តបាន ដើម្បីពិភាក្សាអំពីការអភិវឌ្ឍក្នុងតំបន់ និងពិភពលោក និងដើម្បីបន្តផលប្រយោជន៍នយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ចគ្នាទៅវិញទៅមក។ សន្និសីទក្រោយរដ្ឋមន្ត្រីសហភាពអឺរ៉ុប-អាស៊ាន (PMC) គឺជាកិច្ចប្រជុំប្រចាំឆ្នាំដែលរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ានរៀបចំជាមួយដៃគូសន្ទនា (សហភាពអឺរ៉ុបគឺជាប្រទេសតែមួយ ក្នុងចំណោមប្រទេសដប់មួយ) ។ វាត្រូវបានប្រារព្ធឡើងក្នុងទម្រង់ ១០+១ ជាមួយដៃគូសន្ទនាអាស៊ាននីមួយៗ ក្នុងចំណោមដៃគូសន្ទនាអាស៊ានទាំង ១១ ហើយវាផ្តល់ឱកាសមួយដើម្បីពិនិត្យឡើងវិញនូវគំនិតផ្តួចផ្តើមកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងផ្លាស់ប្តូរទស្សនៈលើបញ្ហានៃក្តីកង្វល់រួម។ ដោយឡែក វេទិកាតំបន់អាស៊ាន (ARF) ផ្តោតលើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការសន្តិសុខ ដែលមានការចូលរួមពីសមាជិកភាពទាំងមូល (សមាជិកអាស៊ានទាំង ១០ + ដៃគូ ១៧) ដែលត្រូវបានធ្វើជាប្រធាននៅឆ្នាំនេះដោយប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី។ នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំទាំងពីរនេះ សហភាពអឺរ៉ុបបានប្តេជ្ញាចិត្តចំពោះភាពជាកណ្តាលរបស់អាស៊ាន និងមានបំណងជំរុញកិច្ចសហប្រតិបត្តិការនៅក្នុងវេទិកាមជ្ឈិមអាស៊ាន។ អាស៊ាន និងអឺរ៉ុប ប្រហែលជាស្ថិតនៅឆ្ងាយពីគ្នាបើផ្អែកតាមភូមិសាស្រ្ត ប៉ុន្តែអឺរ៉ុបគឺពឹងផ្អែកផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចជាមួយឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក ហើយមានភាគហ៊ុនដោយផ្ទាល់នៅក្នុងសន្តិសុខរបស់គ្នាទៅវិញទៅមក។ ជាមួយគ្នានេះ អឺរ៉ុបក៏បានឆ្លុះបញ្ចាំងពីតម្រូវការរបស់ខ្លួនក្នុងការ “ដកហានិភ័យ” ទាំងផ្នែកនយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ច តាមរយៈការធ្វើពិពិធកម្ម និងទំនាក់ទំនងកាន់តែជិតស្និទ្ធជាមួយដៃគូជាច្រើនទៀត។ នៅក្នុងតំបន់ដែលមានថាមពលនៃពិភពលោកនេះ វាជារឿងធម្មតាទេដែលកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ បានពង្រីកយ៉ាងឆាប់រហ័ស។

នៅ ARF អឺរ៉ុបបានផ្តោតលើបញ្ហាសកល និងតំបន់ចំនួនប្រាំ៖ ការផ្សារភ្ជាប់គ្នារវាងវិបត្តិអាកាសធាតុ និងសន្តិសុខ ឧបទ្វីបកូរ៉េ មីយ៉ាន់ម៉ា តៃវ៉ាន់ និងសមុទ្រចិនខាងត្បូង និងការលុកលុយរបស់រុស្ស៊ីលើអ៊ុយក្រែន។ ប្រធានបទទាំងនេះត្រូវបានពិភាក្សាយ៉ាងទូលំទូលាយ ហើយភាពតានតឹងក្នុងតំបន់ និងទស្សនៈខុសគ្នាត្រូវបានឆ្លុះបញ្ចាំងយ៉ាងច្បាស់នៅក្នុងការផ្តោតអារម្មណ៍ ការប្រព្រឹត្ត និងបរិយាកាសនៃកិច្ចប្រជុំ។ បន្ថែមពីនេះ ក៏មានកិច្ចប្រជុំទ្វេភាគីរវាងអឺរ៉ុបជាមួយដៃគូអាស៊ី រួមទាំងកិច្ចប្រជុំមួយជាមួយនាយកកិច្ចការបរទេសកំពូលរបស់ចិន លោក Wang Yiផងដែរ។ ការផ្តោតសំខាន់នៃកិច្ចប្រជុំ គឺលើការវិវត្តថ្មីៗនៅក្នុងទំនាក់ទំនង EU-ចិន និងអំពីរបៀបដែលអាចគ្រប់គ្រងបញ្ហាទាំងនេះប្រកបដោយទំនួលខុសត្រូវ។ សរុបមក ភាពជាកណ្តាលរបស់អាស៊ានមិនគួរត្រូវបានប៉ាន់ស្មានទេ ប៉ុន្តែគួរទទួលបានការគាំទ្រ ប្រសិនបើ ចង់ឈរជើងប្រកដដោយទំនុកចិត្តក្នុងរចនាសម្ព័ន្ធពិភពលោកនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។

ប្រភព: EEAS