តើប្រទេសណាខ្លះ បានហាមប្រាម និងដាក់ កម្រិតការលក់អាវុធទៅឱ្យអ៊ីស្រាអែល?

ចក្រភពអង់គ្លេស គឺជាប្រទេសចុងក្រោយគេដែលផ្លាស់ប្តូរជំហររបស់ខ្លួនលើការលក់អាវុធទៅឱ្យអ៊ីស្រាអែល ដែលពឹងផ្អែកលើអាវុធអន្តរជាតិសម្រាប់ការវាយលុករយៈពេល ១១ ខែលើតំបន់ហ្គាហ្សា និងបានសម្លាប់មនុស្សជាង ៤០,០០០ នាក់។

រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស លោក David Lammy បានប្រកាសកាលពីថ្ងៃចន្ទថា ទីក្រុងឡុងដ៍កំពុងព្យួរអាជ្ញាប័ណ្ណអាវុធចំនួន ៣០ ក្នុងចំណោម ៣៥៩ ដែលមានស្រាប់។ លោកបានលើកឡើងពីការត្រួតពិនិត្យផ្ទៃក្នុងរយៈពេលពីរខែដែលបានរកឃើញថា អ៊ីស្រាអែលដែលជាប្រទេសកាន់អំណាច មិនបានបំពេញកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួនក្នុងការធានាការចែកចាយការផ្គត់ផ្គង់ចាំបាច់សម្រាប់ “ការរស់រានមានជីវិតរបស់ប្រជាជននៅតំបន់ហ្គាហ្សា”។

ដោយឡែករដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស លោក Antonio Tajani បានប្រកាសកាលពីខែមករាថា ទីក្រុងរ៉ូមបានសម្រេចចិត្តបន្ទាប់ពីថ្ងៃទី ៧ ខែតុលា ដែលជាថ្ងៃដែលក្រុមហាម៉ាសបានវាយប្រហារអ៊ីស្រាអែល ដែលបង្កឱ្យមានសង្រ្គាមនៅហ្គាហ្សា ដោយមិនឱ្យបញ្ជូនអាវុធទៅឱ្យអ៊ីស្រាអែលទៀតទេ។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ចាប់តាំងពីពេលនោះមក រដ្ឋាភិបាលបានទទួលស្គាល់ថា កិច្ចព្រមព្រៀងដែលបានចុះហត្ថលេខាពីមុនត្រូវបានគោរព។

ជាមួយគ្នានេះ អ៊ីតាលី គឺជាអ្នកផ្គត់ផ្គង់គ្រឿងបរិក្ខាយោធាធំជាងគេទី៣ ដល់អ៊ីស្រាអែល ប៉ុន្តែរួមចំណែកតិចជាង១% នៃការនាំចូលអាវុធសរុបរបស់អ៊ីស្រាអែល នេះបើយោងតាមអង្គការស្រាវជ្រាវសប្បុរសធម៌ Action on Armed Violence ដែលមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងឡុងដ៍។

សម្រាប់ប្រទេសអេស្ប៉ាញវិញ រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអេស្ប៉ាញ លោក José Manuel Albares បាននិយាយកាលពីខែមករាថា អេស្បាញមិនបានលក់អាវុធឱ្យអ៊ីស្រាអែលទេ ចាប់តាំងពីថ្ងៃទី ៧ ខែតុលា។ កាលពីខែឧសភា រដ្ឋាភិបាលបានបន្តទៅមុខទៀត ដោយបានប្រកាសថា ខ្លួននឹងហាមឃាត់កប៉ាល់ដែលផ្ទុកអាវុធទៅកាន់ប្រទេសអ៊ីស្រាអែល មិនឲ្យចូលចតនៅកំពង់ផែអេស្ប៉ាញ។ ម៉ាឌ្រីដគឺជាសំលេងរិះគន់បំផុតមួយរបស់អឺរ៉ុបលើការវាយលុករបស់ហ្គាហ្សា។

រីឯសភាកាណាដាកាលពីខែមីនាបានយល់ព្រមនៅក្នុងការបោះឆ្នោតមិនជាប់កាតព្វកិច្ចដើម្បីបញ្ឈប់ការលក់យោធានាពេលអនាគតទៅឱ្យអ៊ីស្រាអែល។ រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសលោកស្រី Mélanie Joly បានប្រាប់កាសែត Toronto Star នៅពេលនោះថា ការនាំចេញអាវុធនឹងបញ្ឈប់៖ «វាគឺជារឿងពិត។

នៅប្រទេសបែលហ្ស៊ិក ដែលជារដ្ឋសហព័ន្ធ អាជ្ញាធរក្នុងតំបន់បានរឹតបន្តឹងការលក់អាវុធដល់អ៊ីស្រាអែល។ រដ្ឋាភិបាល បែលហ្ស៊ិក ក៏ បាន ធ្វើ យុទ្ធនាការ សម្រាប់ ការ ហាមប្រាម ទូទាំង សហភាព អឺរ៉ុប។

ប្រទេសហូឡង់ តុលាការរបស់ប្រទេសហូឡង់កាលពីខែកុម្ភៈបានបញ្ជាឱ្យរដ្ឋាភិបាលបញ្ឈប់ការផ្គត់ផ្គង់គ្រឿងបន្លាស់យន្តហោះចម្បាំង F35 ដល់អ៊ីស្រាអែល ដោយសារតែហានិភ័យច្បាស់លាស់នៃការរំលោភយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរលើច្បាប់មនុស្សធម៌អន្តរជាតិ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ សេចក្តីសម្រេចនេះមិនបានគ្របដណ្តប់លើសមាសធាតុដែលត្រូវបានបញ្ជូនទៅរដ្ឋដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលបន្ទាប់មកអាចត្រូវបានបញ្ជូនទៅអ៊ីស្រាអែលនោះទេ។

ដោយសារតែភាពចម្រូងចម្រាសលើការលក់អាវុធ សហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសជាច្រើនទៀតមិនបង្ហាញព័ត៌មានលម្អិតពេញលេញនៃការជួញដូរអាវុធរបស់ពួកគេ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ បើយោងតាមវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវសន្តិភាពអន្តរជាតិ Stockholm ទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន គឺជាអ្នកគាំទ្រយោធាដ៏ធំបំផុតរបស់អ៊ីស្រាអែល ដោយផ្តល់នូវការប៉ាន់ប្រមាណ ៦៩% នៃអាវុធប្រភពបរទេសរបស់ខ្លួន។

លោក Joe Biden បានរិះគន់ទង្វើរបស់អ៊ីស្រាអែល ដោយពណ៌នាយុទ្ធនាការទម្លាក់គ្រាប់បែករបស់ខ្លួនថាជា “ការរើសអើង” ប៉ុន្តែប្រធានាធិបតីរូបនេះ បានបដិសេធមិនបញ្ឈប់ការលក់គ្រាប់បែករបស់អាមេរិកនោះទេ។ យ៉ាងណាមិញ នៅក្នុងខែឧសភាអាមេរិកបានផ្អាកការនាំចេញគ្រាប់បែកធុនធ្ងន់ និងលេណដ្ឋានទៅកាន់ប្រទេសអ៊ីស្រាអែល ប៉ុន្តែបានបន្តការចែកចាយមួយចំនួនក្នុងខែកក្កដា។

ទន្ទឹមនឹងនេះ យោងតាមវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវសន្តិភាពអន្តរជាតិ Stockholm បានឱ្យដឹងថា ប្រហែល៣០% នៃការនាំចេញអាវុធសកលទៅកាន់ប្រទេសអ៊ីស្រាអែលគឺមកពីប្រទេសអាល្លឺម៉ង់។ ការលក់រួមមានអាវុធប្រឆាំងរថក្រោះចល័ត និងគ្រាប់រំសេវសម្រាប់អាវុធស្វ័យប្រវត្តិ ឬពាក់កណ្តាលស្វ័យប្រវត្តិ។ ទីក្រុងប៊ែកឡាំងចាត់ទុកការគាំទ្រសម្រាប់រដ្ឋជ្វីហ្វជាបញ្ហានៃ Staatsräson ឬហេតុផលនៃរដ្ឋ ដោយសារតែការទទួលខុសត្រូវរបស់ខ្លួនចំពោះអំពើហឹង្សា។

មួយវិញទៀត ប្រទេសដាណឺម៉ាកបានចូលរួមចំណែកក្នុងកម្មវិធី F35 និងកំពុងប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងពាក្យសុំរបស់តុលាការដោយក្រុមសិទ្ធិមនុស្សជាច្រើន រួមទាំងអង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ ដែលស្វែងរកការទប់ស្កាត់ការលក់អាវុធទៅឱ្យអ៊ីស្រាអែលផងដែរ៕

ប្រភព៖ The Guardian