ហេតុអ្វីបានជាជំហររបស់ EU លើអ៉ីស្រាអែលចាប់ផ្តើមផ្លាស់ប្តូរ?

សហភាពអឺរ៉ុបបានឈរនៅក្នុងសាមគ្គីភាពជាមួយអ៊ីស្រាអែលចាប់តាំងពីការចាប់ផ្តើមនៃសង្រ្គាមជាមួយក្រុមហាម៉ាស ប៉ុន្តែ EU តែងតែនិយាយថា ខ្លួនតែងតែគោរពតាមច្បាប់អន្តរជាតិដែលអ៊ីស្រាអែលត្រូវបានចោទប្រកាន់ថាបានបំពាន។

នៅខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤ តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ (ICJ) បានណែនាំថា ការកាន់កាប់ទឹកដីប៉ាឡេស្ទីនរបស់អ៊ីស្រាអែល គឺខុសច្បាប់។ បន្ទាប់មក នៅខែតុលា សភារបស់អ៊ីស្រាអែលបានបោះឆ្នោតហាមឃាត់ទីភ្នាក់ងារជនភៀសខ្លួនប៉ាឡេស្ទីន (Unrwa) របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ពីប្រតិបត្តិការក្នុងប្រទេសអ៊ីស្រាអែល។ ការសម្រេចនេះនឹងមានន័យថា ជាការរងទុក្ខបន្ថែមទៀតសម្រាប់ប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីន។

មួយខែក្រោយមក គឺនៅថ្ងៃទី២១ ខែវិច្ឆិកា តុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិ (ICC) បានសម្រេចចេញដីកាចាប់ខ្លួននាយករដ្ឋមន្ត្រីអ៊ីស្រាអែល Benjamin Netanyahu និងអតីតរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិរបស់គាត់ Yoav Gallant ក៏ដូចជាមេបញ្ជាការយោធា Hamas លោក Mohammed Deif ។

Netanyahu និង Gallant ត្រូវបានចាប់ខ្លួនពីបទឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ និងឧក្រិដ្ឋកម្មសង្រ្គាម ដែលបានប្រព្រឹត្តកំឡុងសង្គ្រាមនៅហ្គាហ្សា។ ហើយ Deif ត្រូវបានចាប់ខ្លួនដោយចោទប្រកាន់ដូចគ្នាចំពោះឧក្រិដ្ឋកម្មដែលបានប្រព្រឹត្តទាំងនៅក្នុងប្រទេសអ៊ីស្រាអែល និងប៉ាឡេស្ទីន ចាប់ពីថ្ងៃទី៧ ខែតុលាតទៅ។

ស្ត្រី និងកុមារកាន់តែច្រើនត្រូវបានសម្លាប់នៅហ្គាហ្សាដោយយោធាអ៊ីស្រាអែលចាប់តាំងពីការចាប់ផ្តើមនៃសង្រ្គាមជាងនៅក្នុងជម្លោះផ្សេងទៀតនៃរយៈពេលសមមូលក្នុងរយៈពេលពីរទសវត្សរ៍កន្លងមកនេះ។ សកម្មភាពរបស់អ៊ីស្រាអែលនៅហ្គាហ្សាតំបន់វេសប៊ែង និងឥឡូវនេះ លីបង់ កំពុងធ្វើឲ្យរដ្ឋសហភាពអឺរ៉ុបមួយចំនួនផ្លាស់ប្តូរជំហរជាបណ្តើរៗ។

មានតែរដ្ឋសហភាពអឺរ៉ុបចំនួនប្រាំប៉ុណ្ណោះ រួមមាន បែលហ្ស៊ិក ឡាតវី បារាំង អេស្តូនី និងស៊ីប ដែលពេញចិត្តចំពោះដំណោះស្រាយដែលបានអនុម័តដោយមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិក្នុងខែកញ្ញា ដែលទាមទារឱ្យអ៊ីស្រាអែលបញ្ចប់ “វត្តមានខុសច្បាប់” របស់ខ្លួននៅក្នុងទឹកដីដែលកាន់កាប់របស់ប៉ាឡេស្ទីនក្នុងរយៈពេល ១២ ខែ។

នៅពេលដែលកងកម្លាំងអ៊ីស្រាអែលបានបាញ់ទៅលើទីតាំងរក្សាសន្តិភាពរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិនៅក្នុងប្រទេសលីបង់ក្នុងខែតុលា នាយករដ្ឋមន្ត្រីអ៊ីតាលី Giorgia Meloni បានបរិហារឧបទ្ទវហេតុនេះថា “មិនសមហេតុផល”។

ប្រធានកិច្ចការបរទេសរបស់សហភាពអឺរ៉ុប លោក Josep Borrell បន្ទាប់មកបានថ្កោលទោសការវាយប្រហាររបស់អ៊ីស្រាអែល និងបានអំពាវនាវជាថ្មីឱ្យដាក់ទណ្ឌកម្មប្រឆាំងនឹងអ្នកដែលទទួលខុសត្រូវចំពោះការតាំងទីលំនៅរបស់អ៊ីស្រាអែលនៅតំបន់ West Bank រួមទាំងសមាជិកពីរនាក់នៃរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក Netanyahu រដ្ឋមន្ត្រីហិរញ្ញវត្ថុ Bezalel Smotrich និងរដ្ឋមន្ត្រីសន្តិសុខ Itamar Ben-Gvir ។

ចក្រភពអង់គ្លេស ខណៈពេលដែលមិនមែនជារដ្ឋសហភាពអឺរ៉ុប ក៏កំពុងពិចារណាដាក់ទណ្ឌកម្មលើបុគ្គលទាំងពីរនេះផងដែរ ជុំវិញអ្វីដែលនាយករដ្ឋមន្ត្រី Keir Starmer បានហៅថា “ការអត្ថាធិប្បាយដ៏គួរឱ្យស្អប់ខ្ពើម” ដែលពួកគេបានធ្វើអំពីប៉ាឡេស្ទីនកាលពីខែសីហា។ លោក Smotrich បាននិយាយថា ជនស៊ីវិលដែលស្រេកឃ្លាននៅក្នុងតំបន់ Gaza អាចមានភាពយុត្តិធម៌ ហើយ Ben Gvir បានហៅជនល្មើសនៃអំពើហឹង្សាតាំងទីលំនៅនៅតំបន់ West Bank ថាជា “វីរបុរស”។

រដ្ឋមួយចំនួននៅអឺរ៉ុបដូចជា បារាំង អេស្បាញ អ៊ីតាលី បែលហ្ស៊ិក និងចក្រភពអង់គ្លេស បានកាត់បន្ថយការលក់អាវុធដល់អ៊ីស្រាអែល។ ប៉ុន្តែបើទោះជាមានគោលនយោបាយទាំងនេះក៏ដោយក៏គ្មានការហាមឃាត់អាវុធរបស់សហភាពអឺរ៉ុបលើអ៊ីស្រាអែលដែរ។ តាមពិតទៅ អាឡឺម៉ង់ផ្តល់អាវុធមួយភាគបីរបស់អ៊ីស្រាអែល ហើយថែមទាំងបានបង្កើនការនាំចេញទាំងនេះនៅក្នុងពាក់កណ្តាលទីពីរនៃឆ្នាំ២០២៤។

បាតុករអេស្បាញកាន់បដា និងអំពាវនាវឲ្យរដ្ឋាភិបាលរបស់ពួកគេបញ្ចប់ពាណិជ្ជកម្មអាវុធជាមួយអ៊ីស្រាអែល។ ក្រុមអ្នកតវ៉ានៅទីក្រុងបាសេឡូណា ប្រទេសអេស្បាញ អំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាលអេស្ប៉ាញបញ្ចប់ពាណិជ្ជកម្មអាវុធជាមួយអ៊ីស្រាអែលនៅខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៣។ ប៉ុន្តែនៅក្នុងខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤ តុលាការបាននិយាយថា រដ្ឋនានា “ស្ថិតនៅក្រោមកាតព្វកិច្ចមិនផ្តល់ជំនួយ ឬជំនួយក្នុងការរក្សាស្ថានការណ៍ដែលបង្កើតឡើងដោយវត្តមានខុសច្បាប់របស់អ៊ីស្រាអែលនៅក្នុងទឹកដីប៉ាឡេស្ទីនដែលកាន់កាប់”។ ប្រការ នេះគួរប្រកែកមិនត្រឹមតែពាក់ព័ន្ធនឹងការហាមប្រាមរបស់ EU លើការលក់សព្វាវុធទៅឲ្យអ៊ីស្រាអែលប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏ជាការផ្អាកកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មរបស់ EU ជាមួយអ៊ីស្រាអែលផងដែរ។ អៀរឡង់ និងអេស្បាញបាននិងកំពុងជំរុញឱ្យមានការសម្រេចចុងក្រោយនេះ ប៉ុន្តែមិនទាន់មានការសម្រេចចិត្តណាមួយត្រូវបានធ្វើឡើងនៅឡើយទេ។

ខណៈពេលដែលអ៊ីស្រាអែលគ្រាន់តែជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មធំជាងគេទី២៥ របស់សហភាពអឺរ៉ុប សហភាពអឺរ៉ុបគឺជាប្រទេសធំបំផុតរបស់អ៊ីស្រាអែល ហើយមានចំនួនស្ទើរតែមួយភាគបីនៃពាណិជ្ជកម្មលើទំនិញរបស់ខ្លួន។

យ៉ាងណាមិញ ការដាក់ទណ្ឌកម្មរបស់សហភាពអឺរ៉ុបមើលទៅជាផ្លូវបិទនៅពេលបច្ចុប្បន្ន។ អូទ្រីស ហុងគ្រី អាល្លឺម៉ង់ និងសាធារណរដ្ឋឆេក គឺជាសម្ព័ន្ធមិត្តជិតស្និទ្ធបំផុតរបស់អ៊ីស្រាអែលនៅក្នុងសហភាពអឺរ៉ុប ហើយវាមិនទំនងទាល់តែសោះដែលថាពួកគេនឹងបោះឆ្នោតគាំទ្រការដាក់ទណ្ឌកម្ម។

ដូច្នេះដីកាចាប់ខ្លួនថ្មីៗទំនងជាមានឥទ្ធិពលប្រយោលខ្លាំង។ នៅក្នុងខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ អ្នកជំនាញរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិបាននិយាយថា “ការផ្ទេរអាវុធ និងគ្រាប់រំសេវទៅអ៊ីស្រាអែល អាចជាការរំលោភបំពានយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរលើសិទ្ធិមនុស្ស និងច្បាប់មនុស្សធម៌អន្តរជាតិ និងហានិភ័យនៃភាពស្មុគស្មាញរបស់រដ្ឋនៅក្នុងឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិ” ។ ដូច្នេះ រដ្ឋសហភាពអឺរ៉ុប ដែលបន្តផ្តល់អាវុធដល់អ៊ីស្រាអែល មានការជាប់គាំងក្នុងឧក្រិដ្ឋកម្មសង្រ្គាម និងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ។

ហើយទោះបីជារដ្ឋាភិបាលសហភាពអឺរ៉ុបខ្លួនឯងមិនហាមឃាត់ការលក់អាវុធក៏ដោយ ក៏ប្រជាពលរដ្ឋអាចស្នើសុំឱ្យតុលាការរបស់ពួកគេអនុវត្តការហាមឃាត់បែបនេះ។ ករណីប្រភេទនេះកំពុងកើតឡើងរួចហើយក្នុងប្រទេសហូឡង់។

បញ្ហានៃដីកាចាប់ខ្លួនលោក Netanyahu និង Gallant ក៏ធ្វើឱ្យវាអាចទៅរួចសម្រាប់ EU ដើម្បីបង្កើតការហាមឃាត់ការធ្វើដំណើរ និងដាក់ទណ្ឌកម្មហិរញ្ញវត្ថុប្រឆាំងនឹងពួកគេ។ រដ្ឋជាសមាជិកសហភាពអឺរ៉ុបទាំងអស់គឺជាភាគីនៃ ICC ហើយគាំទ្រការងាររបស់តុលាការ។ នៅថ្ងៃទី២១ ខែវិច្ឆិកា លោក Borrell បាននិយាយថា ដីការបស់ ICC មិនមែនជារឿងនយោបាយ ហើយការសម្រេចចិត្តរបស់តុលាការគួរតែត្រូវបានគោរព និងអនុវត្ត។

រដ្ឋសហភាពអឺរ៉ុបមានកិច្ចព្រមព្រៀងយ៉ាងមុតមាំថា មានតែដំណោះស្រាយរដ្ឋពីរប៉ុណ្ណោះដែលនឹងបង្កើនឱកាសនៃសន្តិសុខ និងសន្តិភាពនៅក្នុងតំបន់។ ដើម្បីធ្វើឱ្យវាជាទស្សនវិស័យជាក់ស្តែង ប្រទេសសហភាពអឺរ៉ុបកាន់តែច្រើនត្រូវទទួលស្គាល់រដ្ឋប៉ាឡេស្ទីន។

ក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៨០ ប៊ុលហ្គារី ស៊ីប ហុងគ្រី ប៉ូឡូញ រូម៉ានី និងសាធារណរដ្ឋឆេក សុទ្ធតែបានទទួលស្គាល់រដ្ឋប៉ាឡេស្ទីន។ ប្រទេសស៊ុយអែតបានធ្វើនៅឆ្នាំ២០១៤ ហើយអៀរឡង់ អេស្ប៉ាញ និងមិនមែនសមាជិកសហភាពអឺរ៉ុប ន័រវេសបានធ្វើតាមនៅឆ្នាំ២០២៤ ។

ទំនួលខុសត្រូវរបស់ EU ក្នុងការពិភាក្សាអំពីគោលនយោបាយទាំងនេះ គឺកាន់តែមានភាពលេចធ្លោជាងការវិលត្រឡប់របស់លោក Donald Trump ទៅកាន់សេតវិមានទៅទៀត។ ឯកអគ្គរដ្ឋទូតរបស់លោកប្រចាំប្រទេសអ៊ីស្រាអែល លោក Mike Huckabee ធ្លាប់បាននិយាយថាអ៊ីស្រាអែលមានការទាមទារត្រឹមត្រូវចំពោះតំបន់ West Bank ហើយប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីនជាច្រើននៅតំបន់ West Bank ជឿជាក់ថាលទ្ធផលបោះឆ្នោតរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនឹង “ធ្វើឱ្យអ៊ីស្រាអែលកាន់តែរឹងមាំ”៕

ប្រភព៖ The Conversation