តើអាស៊ាន អាចលូកដៃបានកម្រិតណាជុំវិញវិបត្តិ នៅមីយ៉ាន់ម៉ា និងភាពតានតឹងនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង?

កាលពីថ្ងៃទី ២៤ សីហា ប្លុកអាស៊ីអាគ្នេយ៍អាស៊ានបានជួបប្រជុំនៅប្រទេសឡាវ ជុំវិញកិច្ចពិភាក្សាលើបញ្ហាដែលជាប់គាំង ដើម្បីដោះស្រាយវិបត្តិក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា និងភាពតានតឹងនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង ប៉ុន្មានថ្ងៃមុនការប្រមូលផ្តុំអ្នកការទូតកំពូលមកពីពិភពលោក។

កិច្ចប្រជុំរបស់រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសមកពីសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍វនឹងបន្តដោយកិច្ចប្រជុំកំពូលចំនួនពីរក្នុងប្រទេសឡាវ ដែលកំណត់ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាសកលសំខាន់ៗដែលនឹងមានការចូលរួមពីមន្ត្រីមកពីសហរដ្ឋអាមេរិក សហភាពអឺរ៉ុប ជប៉ុន ចិន រុស្ស៊ី និងជាច្រើនទៀត។ .

រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ាននឹងពិភាក្សាគ្នា ដើម្បីបញ្ចប់ជម្លោះដ៏អាក្រក់ ឈានទៅដល់សង្រ្គាមស៊ីវិលនៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ដែលគ្រប់គ្រងដោយយោធា ខណៈអង្គការសហប្រជាជាតិបាននិយាយថា បានជម្លៀសប្រជាជនចំនួន ២.៦ លាននាក់មកហើយ។

សមាជិកដ៏ធំបំផុតរបស់អាស៊ាន រួមទាំងប្រទេសថៃ ឥណ្ឌូនេស៊ី សិង្ហបុរី និងម៉ាឡេស៊ី មានការខកចិត្តចំពោះឆន្ទៈរបស់របបយោធាក្នុងការគោរពការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់ខ្លួនក្នុងការសន្ទនា ដែលបានសាកល្បងភាពជឿជាក់របស់ប្លុក និងលទ្ធភាពជោគជ័យនៃផែនការសន្តិភាពដែលបានព្រមព្រៀងគ្នាជាច្រើនខែបន្ទាប់ពីរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ២០២១។

ក្រុមប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី ឡាវ និងប្រធានអាស៊ានឆ្នាំក្រោយម៉ាឡេស៊ី បានពិភាក្សាគ្នាកាលពីថ្ងៃពុធអំពីវិធីដើម្បីអនុវត្តផែនការសន្តិភាព ៥ ចំណុចរបស់ប្លុកនេះ ប៉ុន្តែគេមិនច្បាស់ថាតើវិធីសាស្រ្តថ្មីណាមួយត្រូវបានយល់ព្រមនោះទេ។ ក្រសួងការបរទេសម៉ាឡេស៊ី បាននិយាយថា ទស្សនៈត្រូវបានផ្លាស់ប្តូរលើការឆ្ពោះទៅមុខ ដោយមិនមានការបញ្ជាក់លម្អិត ខណៈពេលដែលអ្នកការទូតឥណ្ឌូនេស៊ី Ngurah Swajaya ដែលបានចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំនោះ បានប្រាប់រ៉យទ័រថា troika បានយល់ព្រមដើម្បីធានាការបន្តនៃផែនការ ជាពិសេសលើការផ្តល់ជំនួយមនុស្សធម៌ និង “ការជំរុញឱ្យមានការរួមបញ្ចូលជាតិ។

ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី មន្ត្រីឥណ្ឌូនេស៊ីបាននិយាយថា ប្រទេសទាំងបីនឹងមិនជំទាស់ប្រសិនបើប្រទេសផ្សេងទៀតបន្តការផ្តួចផ្តើមគំនិតស្តីពីវិបត្តិមីយ៉ាន់ម៉ាក្នុងការគាំទ្រកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់អាស៊ានជុំវិញភាពតានតឹងនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង។

អាស៊ានត្រូវបានគេរំពឹងថានឹងជំរុញឱ្យមានការសម្រេចចុងក្រោយលើបញ្ហាដែលអូសបន្លាយជាមួយទីក្រុងប៉េកាំងអំពីសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលជាគំនិតមួយបានលេចឡើងនៅឆ្នាំ២០០២ និងនៅក្នុងចលនាចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៧មក ជាមួយនឹងការចំណាយពេលជាច្រើនឆ្នាំក្នុងការយល់ព្រមលើលក្ខខណ្ឌសម្រាប់ការចរចា ចំពេលមានការប្រឈមមុខគ្នាជាបន្តបន្ទាប់រវាងទីក្រុងប៉េកាំង និងហ្វីលីពីនដែលគាំទ្រដោយសហរដ្ឋអាមេរិក ជុំវិញតំបន់ថ្មប៉ប្រះទឹកដែលមានជម្លោះនៅក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខរបស់ទីក្រុងម៉ានីល ដោយទីក្រុងម៉ានីល និងវ៉ាស៊ីនតោនបានចោទប្រកាន់ឆ្មាំឆ្នេរសមុទ្ររបស់ប្រទេសចិនអំពីសកម្មភាពអរិភាព។

ចិនបានទទូចថា នាវាហ្វីលីពីនកំពុងរំលោភបំពានលើទឹកដីអធិបតេយ្យភាពរបស់ខ្លួន ហើយបានចោទប្រកាន់ទីក្រុងម៉ានីលពីបទបង្កហេតុដោយចេតនា។ ទីក្រុងប៉េកាំងទាមទារស្ទើរតែទាំងស្រុងនូវសមុទ្រចិនខាងត្បូង រួមទាំងផ្នែកដែលទាមទារដោយសមាជិកអាស៊ាន ហ្វីលីពីន វៀតណាម ឥណ្ឌូនេស៊ី ម៉ាឡេស៊ី និងប្រ៊ុយណេ។

យោងតាមអ្នកការទូតជាន់ខ្ពស់របស់ខ្លួន Theresa Lazaro បានឱ្យដឹងថា ប្រទេសហ្វីលីពីននឹងស្នើឱ្យបង្កើតវេទិកាឆ្មាំសមុទ្រអាស៊ានរវាងសមាជិករបស់ខ្លួន ដើម្បីបើកការសន្ទនា និងការអនុវត្តច្បាប់ ដែលជាផែនការមួយទំនងជាធ្វើឱ្យចិនខឹងសម្បារយ៉ាងខ្លាំង។

អ្នកវិភាគសន្តិសុខមួយចំនួនសង្ស័យថា អត្ថបទដែលចង ឬអាចអនុវត្តបានអាចសម្រេចបាន ដោយរដ្ឋអាស៊ានមួយចំនួនផ្អែកលើអនុសញ្ញាអង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីច្បាប់សមុទ្រ (UNCLOS)។ ដោយឡែក ប្រទេសចិននិយាយថាខ្លួនគាំទ្រកូដមួយ ប៉ុន្តែមិនទទួលស្គាល់សេចក្តីសម្រេចអាជ្ញាកណ្តាលឆ្នាំ២០១៦ ដែលបាននិយាយថា ការទាមទាររបស់ខ្លួនចំពោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងភាគច្រើនមិនមានមូលដ្ឋាននៅក្រោម UNCLOS ដែលទីក្រុងប៉េកាំងជាហត្ថលេខី។

យោងតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយ រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក លោក Antony Blinken នឹងជំរុញឱ្យប្រកាន់ខ្ជាប់ច្បាប់អន្តរជាតិនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលជាផ្លូវសម្រាប់ពាណិជ្ជកម្មប្រចាំឆ្នាំចំនួន ៣ ពាន់ពាន់លានដុល្លារ ក្នុងអំឡុងពេលកិច្ចប្រជុំកំពូលនៅចុងសប្តាហ៍ដែលនឹងរួមបញ្ចូលរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិន លោក Wang Yi ។ កិច្ចប្រជុំនេះ នឹងត្រូវបានចូលរួមដោយសមភាគីជប៉ុន កូរ៉េខាងត្បូង ឥណ្ឌា អូស្ត្រាលី និងរុស្ស៊ី ក្នុងចំណោមប្រទេសដទៃទៀត នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ីបូព៌ានៅថ្ងៃសៅរ៍ និងវេទិកាតំបន់អាស៊ានដែលផ្តោតលើសន្តិសុខ។

កិច្ចប្រជុំកំពូលនេះត្រូវបានគេរំពឹងថា នឹងពិភាក្សាអំពីបញ្ហាដូចជាសង្រ្គាមនៅហ្គាហ្សា ជម្លោះនៅអ៊ុយក្រែន សន្តិសុខស្បៀង ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ការការពារពាណិជ្ជកម្ម និងមហិច្ឆតានុយក្លេអ៊ែររបស់កូរ៉េខាងជើងផងដែរ។

ប្រភព៖ Reuters