វត្តមាននាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា ក្នុងវេទិកាខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវលើកទី៣ នឹងបញ្ជាក់ជាថ្មីពីជំហររបស់កម្ពុជាចំពោះ BRI

នាព្រឹកថ្ងៃទី១៦ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៣នេះ សម្ដេចមហាបវរធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា បានដឹកនាំគណៈប្រតិភូជាន់ខ្ពស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា អញ្ជើញចាកចេញពីរាជធានីភ្នំពេញ ដើម្បីឆ្ពោះទៅចូលរួមមេទិកាខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវលើកទី៣ សម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ នៅរដ្ឋធានីប៉េកាំង ប្រទេសចិន។

ការអញ្ជើញចូលរួមរបស់សម្ដេចធិបតី ក្នុងវេទិកា ខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវលើកទី៣ នឹងបញ្ជាក់ជាថ្មីនូវការគាំទ្ររបស់កម្ពុជា ចំពោះគំនិតផ្ដួចផ្ដើម ខ្សែ ក្រវាត់ និងផ្លូវ ដែលគូសបញ្ជាក់ពីការប្ដេជ្ញាចិត្តរបស់កម្ពុជា ក្នុងការសហការយ៉ាងជិត ស្និទ្ធជាមួយចិន ដើម្បីជំរុញកិច្ចសហប្រតិបត្តិការខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវប្រកបដោយគុណភាពខ្ពស់សម្រាប់កំណើនរួម សន្តិភាព និងការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព ក្នុងតំបន់ និងអន្តរជាតិ។

ប្រទេសចិនគឺជាម្ចាស់ជំនួយ ភាគីផ្តល់ប្រាក់កម្ចី អ្នកវិនិយោគ និងដៃគូពាណិជ្ជកម្មធំបំផុតរបស់កម្ពុជា។ ទោះបីជាទំនាក់ទំនងការទូត និងសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា-ចិន មានអាយុកាលរាប់សតវត្សមកហើយក៏ដោយ ទំនាក់ទំនងទាំងពីរបានរីកចម្រើនយ៉ាងខ្លាំងក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ។ ទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ចត្រូវបានពង្រឹងដោយការចូលរួមយ៉ាងសកម្មរបស់កម្ពុជានៅក្នុងគំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវ៉ាត់ និងផ្លូវ (BRI)។ កម្ពុជាគឺជាអ្នកគាំទ្រដ៏សកម្ម និងសាទរចំពោះ BRI ចាប់តាំងពីការបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ២០១៣។ នៅកម្ពុជា BRI ផ្តោតជាសំខាន់លើប្រាក់កម្ចីដើម្បីអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដឹកជញ្ជូនរូបវន្ត ហើយក៏មានការវិនិយោគលើវិស័យកសិកម្ម ថាមពល និងការផលិតពន្លឺផងដែរ។

ការចូលរួមក្នុង BRI មានការចំណាយ និងអត្ថប្រយោជន៍។ ក្នុងនាមជាប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍តិចតួចដែលប្រាថ្នាចង់សម្រេចបាននូវឋានៈជាចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ២០៣០ កម្ពុជាបានទទួលយក BRI ជាឧបករណ៍ដ៏សំខាន់សម្រាប់ដោះស្រាយឱនភាពហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងកាត់បន្ថយថ្លៃដើមពាណិជ្ជកម្ម និងការដឹកជញ្ជូន។ BRI ក៏បានគាំទ្រដល់ការអភិវឌ្ឍន៍វិស័យថាមពល និងការធ្វើពិពិធកម្មកសិកម្មផងដែរ។ នេះបានបង្កើនផលិតភាព និងនាំទៅដល់ការពង្រីកពាណិជ្ជកម្ម និងកំណើនសេដ្ឋកិច្ចខ្ពស់ ដោយមិនប៉ះពាល់ដល់និរន្តរភាពបំណុល។

គួរបញ្ជាក់ថា គំនិតផ្ដួចផ្ដើមខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវ (BRI) គឺជាផែនការដ៏មានមហិច្ឆតាមួយក្នុងការអភិវឌ្ឍផ្លូវពាណិជ្ជកម្មថ្មីពីរដែលតភ្ជាប់ប្រទេសចិន ជាមួយពិភពលោកទាំងមូល។ វាគឺជាកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីអភិវឌ្ឍទីផ្សារដែលពឹងផ្អែកគ្នាទៅវិញទៅមកសម្រាប់ប្រទេសចិន ពង្រីកអំណាចសេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយរបស់ប្រទេសចិន និងបង្កើតលក្ខខណ្ឌត្រឹមត្រូវសម្រាប់ប្រទេសចិនក្នុងការកសាងសេដ្ឋកិច្ចបច្ចេកវិទ្យាខ្ពស់។

ហេតុអ្វីត្រូវបង្កើតខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវ?

មានការលើកទឹកចិត្តសំខាន់ៗចំនួនបីសម្រាប់ BRI ។ ទីមួយ ពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិភាគច្រើនរបស់ចិនឆ្លងកាត់តាមសមុទ្រតាមច្រកសមុទ្រម៉ាឡាកា ពីឆ្នេរសមុទ្រសិង្ហបុរី ដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តដ៏សំខាន់របស់អាមេរិក។ គំនិតផ្តួចផ្តើមនេះគឺមានសារៈសំខាន់ចំពោះកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ប្រទេសចិនក្នុងការបង្កើតផ្លូវពាណិជ្ជកម្មដែលមានសុវត្ថិភាពជាងមុនរបស់ខ្លួន។

មូលហេតុសំខាន់ទីពីរសម្រាប់គំនិតផ្តួចផ្តើមនេះគឺកេរដំណែលនៃវិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុឆ្នាំ ៣០០៨។ រដ្ឋាភិបាលរបស់ប្រទេសចិនបានឆ្លើយតបទៅនឹងភាពអាសន្នជាមួយនឹងកញ្ចប់ថវិកាជំរុញចំនួន 4tn យ៉េន ដោយបានចេញកិច្ចសន្យាសាងសង់ផ្លូវដែក ស្ពាន និងអាកាសយានដ្ឋាន ប៉ុន្តែបានធ្វើឱ្យទីផ្សារចិនឆ្អែតឆ្អន់នៅក្នុងដំណើរការនេះ។ ក្របខណ្ឌខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវផ្តល់ទីផ្សារជំនួសសម្រាប់ក្រុមហ៊ុនរដ្ឋដ៏ធំរបស់ប្រទេសចិន ហួសព្រំដែននៃប្រទេសចិន។

មូលហេតុទី៣ ខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវ ត្រូវបានគេមើលឃើញថា ជាធាតុសំខាន់មួយនៅក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់រដ្ឋាភិបាលចិន ក្នុងការជំរុញសេដ្ឋកិច្ចនៃខេត្តភាគកណ្តាលរបស់ប្រទេស ដែលតាមប្រវត្តិសាស្ត្រនៅពីក្រោយតំបន់ឆ្នេរដ៏សម្បូរបែប។ រដ្ឋាភិបាលប្រើប្រាស់ខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវ ដើម្បីលើកទឹកចិត្ត និងគាំទ្រអាជីវកម្មនៅក្នុងតំបន់កណ្តាលទាំងនេះ បែងចែកថវិកាដោយសប្បុរស និងលើកទឹកចិត្តឱ្យអាជីវកម្មប្រកួតប្រជែងសម្រាប់កិច្ចសន្យាខ្សែក្រវ៉ាត់ និងផ្លូវ។

ហេតុអ្វីបានជាគេហៅថា គំនិតផ្តួចផ្តើម “ខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវ”?

គំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវ៉ាត់ និងផ្លូវ គឺជាឈ្មោះថ្មីមួយ។ ដំបូងឡើយ វាត្រូវបានគេសំដៅថាជាគម្រោងពីរដាច់ដោយឡែក បន្ទាប់មកជាគំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវ៉ាត់ និងផ្លូវ។

ខ្សែ ក្រវាត់៖ សេដ្ឋកិច្ចផ្លូវសូត្រ សំដៅលើផែនការសម្រាប់ការស្តារឡើងវិញនៃផ្លូវពាណិជ្ជកម្មលើដីគោកបុរាណដែលតភ្ជាប់អឺរ៉ុប និងអាស៊ី ដែលត្រូវបានសាងសង់យ៉ាងធំជាមួយអ្នកជំនាញចិន។ គំនិតនេះត្រូវបានស្នើឡើងជាលើកដំបូងដោយប្រធានាធិបតីចិនលោក Xi Jinping ក្នុងអំឡុងដំណើរទស្សនកិច្ចទៅកាន់ប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថានក្នុងឆ្នាំ ២០១៣ ហើយអាស៊ីកណ្តាលត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាតំបន់ដ៏សំខាន់បំផុតសម្រាប់ធាតុ “ខ្សែក្រវាត់” ។

ផ្លូវ៖ នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៤ លោក Xi Jinping បានគូសបញ្ជាក់អំពីផែនការបន្ថែមលើការបង្កើតហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធពាណិជ្ជកម្មសមុទ្រថ្មីតាមបណ្តោយផ្លូវ Marco Polo ចាស់ ដែលជាផ្លូវសូត្រសមុទ្រតភ្ជាប់ប្រទេសចិន អាស៊ីអាគ្នេយ៍ អាហ្វ្រិក និងអឺរ៉ុប។ ផ្លូវនេញវាងច្រកសមុទ្រម៉ាឡាកា ដោយបញ្ចូលស្ថានីយ៍ប្រេងឥន្ធនៈ កំពង់ផែ ស្ពាន ឧស្សាហកម្ម និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធឆ្លងកាត់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ និងចូលទៅក្នុងមហាសមុទ្រឥណ្ឌា។ ប៉ាគីស្ថាន ត្រូវបានគេមើលឃើញថាប្រហែលជាប្រទេសដៃគូដ៏សំខាន់បំផុតក្នុងកិច្ចប្រឹងប្រែងនេះ តាមរយៈគម្រោងច្រករបៀងសេដ្ឋកិច្ចចិន ប៉ាគីស្ថាន។

ជារួម ប្រទេសចិនចាត់ទុក BRI ថាមានសារៈសំខាន់យ៉ាងសំខាន់ក្នុងការធានាព្រំដែនរបស់ខ្លួននៅលើដីគោកអាស៊ី។ វាមានព្រំប្រទល់ដីគោកជាមួយប្រទេសចំនួន ១៥ រួមទាំងរដ្ឋដែលមិនស្ថិតស្ថេរដូចជាអាហ្វហ្គានីស្ថាន និងប្រទេសដែលកំពុងស្វែងរកភាពជាដៃគូថ្មីក្នុងការប្រឆាំងនឹងសហរដ្ឋអាមេរិក ដូចជារុស្ស៊ីជាដើម។ ការវិនិយោគខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវត្រូវបានចាត់ទុកថាជាមធ្យោបាយមួយដើម្បីជួយសម្រួលដល់ ‘ផ្នែកការទូត’ របស់ប្រទេសចិន – ភាពជាដៃគូពាណិជ្ជកម្ម និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធជាមួយប្រទេសនៅតាមព្រំដែនដីដ៏ធំសម្បើមនេះ៕

ប្រភព: ក្រសួងការបរទេស, East Asia forum, Chatham house